Zoals de ondertitel al duidelijk maakt, benadert het boek van Changeux de hersenen vanuit een biologisch oogpunt. Dat wil zeggen dat het boek uitgebreid ingaat op de neuronale structuur van de hersenen, op de functie van allerlei hormonen in de hersenen, en op genetische en niet-genetische factoren in de embryonale ontwikkeling, maar dat er weinig aandacht wordt besteed aan de `hogere psychologische vermogens' van de mens. De overlap met een boek als Luria's The working brain is dan ook gering.G.J.C. Lokhorst. Recensie van J.-P. Changeux, Neuronal man. NRC Handelsblad, Zaterdags Boekenbijvoegsel, p. 4, May 23, 1987. ISSN 0002-5259.
Dit is natuurlijk geen wonder, zo zou men zeggen, want de psychologie van de mens is, juist omdat ze typisch menselijk is, niet goed te verklaren uit de algemene biologische principes die voor alle dieren opgaan.
Wie zo redeneert, vindt in Changeux echter een tegenstander. Hij laat zien dat de menselijke hersenen kwalitatief nauwelijks van die van bijvoorbeeld chimpansees afwijken. De verschillen zijn slechts kwantitatief van aard: de hersenen van de mens, in het bijzonder zijn hersenschors, zijn groter; de twee helften van de hersenen verschillen bij hem sterker van elkaar, en zijn hersenen ontwikkelen zich veel langer na de geboorte, zodat ze langer ontvankelijk zijn voor opvoeding. De vroege hersenonderzoekers zochten wel naar specifiek menselijke hersencellen, maar zulke principiële onderscheidingen bleken er niet te zijn. Hoe zou het ook anders kunnen? Het erfelijk materiaal van chimpansees is voor 99 procent hetzelfde als dat van de mens, en volgens sommige onderzoekers bestaat er zelfs "een bijna perfecte homologie"! Changeux maakt duidelijk dat deze geringe erfelijke verschillen groot genoeg zijn om de kwantitatieve verschillen te verklaren.
De reden dat Changeux zich beperkt tot "lagere" functies, zoals drinken en lijden, blij zijn en boos zijn, is dat zelfs deze al ingewikkeld genoeg zijn. "De chemische opbouw van de cellen die deelnemen aan een zo goed omschreven sensatie als die van het orgasme lijkt meer op een doek van Georges Seurat dan op een compositie van Piet Mondriaan."
Blijkens de achterflap is de originele Franse versie van het boek in 1983 bekroond met de Broquette-Gonin Literaire Prijs van de Académie Française en is het in Frankrijk maandenlang een bestseller geweest. Dit is niet goed te begrijpen: vanuit stylistisch oogpunt is het boek vaak niet meer dan een tamelijk saaie opsomming van een enorme menigte feiten, hoe interessant deze feiten op zichzelf ook zijn, en hoe knap het ook is om ze allemaal in één paperback te hebben samengepakt.
Previous | Up | Next
gjclokhorst@gmail.com || July 17, 2015 || HTML 4.01 Strict